Tijdens een ijzige storm in de nacht van 9 op 10 januari 1740 verging een schip van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), de Oost-Indiëvaarder ‘Rooswijk’, op de Britse Goodwin Sands voor de kust van Engeland. Niemand van de 237-koppige bemanning overleefde de ramp. Het schip was volgeladen met handelswaar en zilver voor Nederlands-Indië. Bijna drie eeuwen lag het wrak op de bodem van de Noordzee op een diepte van 26 meter, tot het werd opgegraven door een internationaal team van maritieme archeologen.
De Nederlandse maritieme archeoloog en projectleider van de opgraving Martijn Manders en de Nederlandse archeologe Laura van der Haar doen in Rooswijk 1740. Een scheepswrak, zijn bemanning en het leven in de 18de eeuw op een toegankelijke manier verslag van de bevindingen van dit internationale maritieme archeologische project. De auteurs hebben het verhaal van de Rooswijk ten dele gefictionaliseerd, maar alle informatie is gebaseerd op waargebeurde feiten of had – op basis van wat ze nu weten – kunnen plaatsvinden, zoals zij het voorstellen. Naast archeologisch onderzoek vond ook historisch en genealogisch onderzoek plaats naar het schip en de bemanning. Het onderzoek is niet afgesloten, maar wordt nog verdergezet, wat moet resulteren in een wetenschappelijke eindpublicatie. Het voorliggende werk heeft dan ook noten, noch bibliografie.
Het boek bestaat uit meer dan tachtig hoofdstukken van enkele bladzijden die tal van facetten van de maritieme archeologie, maar ook van de scheepvaart in de 18de eeuw belichten. Het werk begint met een empathisch geschreven verslag van de scheepsramp in januari 1740. Vervolgens contextualiseren de auteurs de plaats van de ramp, vertellen ze het verhaal van de perikelen van het internationale project en belichten tal van aspecten van de maritieme archeologie en haar methoden, zoals de duikprocedures, het determineren van bovengehaalde munten en andere objecten. Verder behandelen ze het genealogisch en archivalisch onderzoek naar de opvarenden, de bouw van het schip en de scheepslading.
Dat relaas doorweven Manders en Van der Haar met de gefictionaliseerde biografieën van de opvarenden, voor zover ze die konden identificeren en konden achterhalen op basis van archiefonderzoek. Ze slagen erin in de schoenen van mensen met verschillende posities te kruipen en een realistisch beeld van hun dromen en verwachtingen te schetsen, die hen ertoe dreven dienst te nemen op de Rooswijk. Ze hebben het uitgebreid over de gewoonten en praktijken aan boord van de schepen van de VOC, maar ook over het leven in de 18de eeuw, toen Amsterdam leefde van zijn renten en rariteitenkabinetten opgang maakten. Ze vertellen over rekruteringscampagnes voor een geschikte bemanning, de tocht van het schip, de proviandering, de gebruikte instrumenten, voedselconserveringsmethoden, de bewapening en de strenge scheepsreglementen aan boord. De ramp zelf beschrijven ze zoals ze zou kunnen gebeurd zijn.
Martijn Manders en Laura ter Haar schreven een meeslepend boek, dat de mogelijkheden van de maritieme archeologie laat zien, maar tezelfdertijd een inlevend beeld oplevert van de Oost-Indiëvaart in de 18de eeuw. Zwart-witillustraties van bovengehaalde objecten illustreren hun verhaal.