Het kwartet. Hoe vier vrouwen de filosofie opnieuw tot leven wekten

Aandacht voor de belangwekkende inbreng van vrouwen in de wereld van de beeldende kunst en de literatuur is de voorbije jaren terecht uitgegroeid tot een belangrijk issue. Ook binnen de filosofie is diezelfde beweging aan de gang. “Het kwartet – Hoe vier vrouwen de filosofie opnieuw tot leven wekten” van Clare Mac Cumhaill en Rachael Wiseman is een pleidooi voor de herwaardering van vier vrouwelijke denkers uit de 20ste eeuw. Van  de vier vrouwen -‘verbijsterend briljante’ vrouwelijke filosofen noemen de auteurs hen- zal er maar eentje bij ons bij een breder publiek bekendheid genieten. Naast Elizabeth Anscombe, Philippa Foot en Mary Midgley vervolledigt Iris Murdoch het kwartet. Als romancier publiceerde Murdoch zesentwintig romans, waarvan een flink deel ook in het Nederlands vertaald werden. Haar roman “The Sea the Sea” werd in 1978 bekroond met de Booker Prize. Samen met Elizabeth Anscombe, Philippa Foot, Mary Midgley studeerde Murdoch filosofie aan de prestigieuze universiteit van Oxford. Ze begonnen hun studies aan het eind van de jaren dertig. Ze bleven hun hele leven bevriend en lazen ze elkaars werk. Met het uitbreken  de Tweede Wereldoorlog werden alle mannen ouder dan negentien verplicht om dienst te nemen in het leger. Meteen kregen ze de kans de hyperrationalistische, analytische filosofie te bekritiseren die rond de Tweede Wereldoorlog in Oxford en Cambridge met denkers als Moore, Austin, Ayer en Ryle alomtegenwoordig was. Murdoch en haar vriendinnen hebben een sleutelrol gespeeld in de bekendmaking van de ideeën van de continentale filosofie, inzonderheid van het existentialisme en de fenomenologie in de Britse universitaire kringen. Ze vormden ook de kern van het verzet tegen de Angelsaksische analytische filosofie en creëerden ruimte voor vernieuwde aandacht voor morele vragen en inzichten. Wat is goed en kwaad? Wie bepaalt dat, en op welke grond? In een periode waarin het nazisme hoogtij viert en de Holocaust aan de gang is, verwerpen zij het standpunt van de logisch positivisten die de waarheidswaarde van uitspraken over God, ethiek en metafysica verwerpen als niet-verifieerbaar en dus ‘onzin’, of ‘onbespreekbaar’ (Wittgenstein). Niet toevallig opent het boek met het verzet tegen Trumans eredoctoraat en komen de auteurs in hun epiloog op die kwestie terug. Clare Mac Cumhaill en Rachael Wiseman schetsen in hun boek de evolutie die de filosofie aan de Britse universiteiten doormaakte in die eerste helft van de 20e eeuw. Dat zij daarbij de petite histoire in het leven van ‘het kwartet’ vrouwelijke denkers niet uit het oog te verliezen is voor de lezer een pluspunt. Het boek wordt zoals het hoort afgesloten met een notenapparaat, bibliografie en register.