De Nederlandse historicus Ivo van de Wijdeven is een geopolitiek analist en een productief publicist. Eerder schreef hij al “De rafelranden van Europa” (2016), “De spoken van Visegrád” (2018), “De nieuwe rafelrand van Europa” (2019) en “De macht van het verleden” (2022). Nu verschijnt “Alle rafelranden van Europa”, waarin de auteur systematisch “De geschiedenis van Europa en zijn buren” historisch in kaart brengt. Het boek is een herziene versie van “De rafelranden van Europa” en “De nieuwe rafelrand van Europa”, die worden geïntegreerd. Het wordt aangevuld met een hoofdstuk over Europa’s interactie met China en de rest van Azië.
Wij leven in een ‘Zeitenwende’, stelde de Duitse kanselier Olaf Scholz in februari 2022. Die wending wordt gekarakteriseerd door een ring van instabiliteit rond de Europese Unie. Die ontwikkelingen aan de randen van Europa hebben hun wortels in het verleden. Dat historisch perspectief komt slechts sporadisch aan bod in de berichtgeving. Hedendaagse fenomenen, zoals de Russische agressie, de opkomst van China en het oorlogsgeweld in het Midden-Oosten, staan helaas niet op zichzelf, maar vormen het voorlopig eindpunt van langetermijnontwikkelingen. De drijfveren van hoofdrolspelers op het actuele wereldtoneel zijn vaak al eeuwenoud. Poetin, Erdogan en Xi staan in een lange traditie van respectievelijk Russische tsaren, Ottomaanse sultans en Chinese keizers. Van de Wijdeven laat zien hoe die historische ontwikkelingen van invloed zijn op het heden. De geschiedenis van Europa wordt daarbij expliciet vanuit het perspectief van de buiten-Europese wereld bekeken.
Het werk is gestructureerd in zes enigszins op zichzelf staande hoofdstukken. Rusland staat in een lange imperialistische traditie van een propaganda-narratief van bedreiging door het Westen. Het Ottomaanse Rijk en ruimer het Midden-Oosten en de islamitische wereld zijn door Europese interventies een kluwen van tegengestelde belangen en van belemmeringen voor een duurzame vrede. Afrika worstelt met de erfenis van de Europese kolonisatie en een ecologische en migratieproblematiek, die als een boemerang terugkomen naar Europa. De Anglosfeer of het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten vertonen door hun economische en isolationistische koers een ambivalente relatie met Europa. Azië wil twee eeuwen van traumatische vernedering afgooien. De Europese Unie ten slotte zit noodgedwongen in de transformatie van een economisch naar een geopolitiek project, wat nodig is om zich staande te houden in die veranderende wereld.
Elk deel wordt overzichtelijk gestructureerd, ingeleid met een verhelderend evenement en afgesloten met een conclusie. In zijn slot synthetiseert Ivo van de Wijdeven helder de krachtlijnen van zijn betoog: de oude naoorlogse wereldorde kraakt in haar voegen, maar een nieuwe laat zich nog niet scherp waarnemen. Hij wijst op verrassende historische continuïteiten, zoals bijvoorbeeld de vergelijking van Barbarijse piraten met hedendaagse Noord-Afrikaanse mensensmokkelaars. Hij hanteert een vlot leesbare stijl en gebruikt verhelderende metaforen.
Het werk bevat vooraan tien overzichtelijke zwart-witkaarten. Een bibliografie en een register vervolledigen dit leesbaar actueel geopolitiek overzicht vanuit buiten-Europees perspectief, dat de lezer verder doet kijken dan de waan van de dag in deze volatiele tijden.