Hieronder vindt u de jongste recensies. Selecteer een genre, vervolgens selecteer de recensie die u wenst u te bekijken en klik tenslotte op 'Lees recensie'.

Zoeken  Genre 

 TitelAuteurDatum
De wapenstok en het kruis. De cynische symbiose tussen Poetin en de Russische kerk Lucy Ash 05/05/2025
Heim (vert. Lies Lavrijsen) Caroline De Mulder 05/05/2025
De verdwijningen van Londres 38. Over Pinochet in Engeland en een nazi in Patagonië Philippe Sands 05/05/2025
Het bos en de rivier. Over Anselm Kiefer en zijn kunst Karl Ove Knausgård 05/05/2025
Het krijtstrepen verzet en de broers Van Hall, 1943-1945 Willem de Bell 05/05/2025
Nieuwgriekse geschiedenis. De Griekse wereld van de late middeleeuwen tot vandaag Pieter Borghart 05/05/2025
Een nieuwe omgang met comfort. Innovaties in verwarming en ventilatie, 1840-1920 Natasja Hogen 05/05/2025
Uit eten in Amsterdam. Vier eeuwen culinaire cultuurgeschiedenis Maarten Hell en Charlotte Kleyn 05/05/2025
De Ware Vrijheid. De levens van Johan en Cornelis de Witt Luc Panhuysen 05/05/2025
Het verdriet van Elisabeth van Culemborg. Bloei en ondergang van een adellijke dynastie, 1400-1555 Wijnand W. Mijnhardt 05/05/2025
Ooggetuigen van de bevrijding, september 1944-mei 1945 Bram de Graaf 05/05/2025
Een einde en een begin. Hoe de zomer van ’45 de wereld veranderde Oliver Hilmes 05/05/2025
De brug met drie bogen (vert. Henne van der Kooy) Ismail Kadare 05/05/2025
Verzetsvrouwen. Een onderbelichte geschiedenis Agnes Cremers en Mark Bergsma 05/05/2025
De schrijfster en de nachtegaal. Briefwisseling 1839-1849 (vert. Rosalien van Witsen) George Sand & Pauline Viardot 05/05/2025
Hannibal & Gideon Maarten Inghels 05/05/2025
Voortschrijdend inzicht. Beschouwingen (vert. Ronald Vlek) Julian Barnes 05/05/2025
Wildeman. Het leven van Paul Gauguin Sue Prideaux 05/05/2025
Grace (vert. Lidwien Biekmann en Tjadine Stheeman) Paul Lynch 05/05/2025
De Damiaanhoeve Chris De Stoop 05/05/2025
12345678910...Laatste

De eerste minister van de Republiek. De Hollandse raadpensionaris in de zeventiende eeuw

Jaap de Haan
De eerste minister van de Republiek. De Hollandse raadpensionaris in de zeventiende eeuw
Amsterdam University Press, 2024, 292 blz., EUR 34,99
ISBN: 9789463722094

De Nederlandse historicus Jaap de Haan deed onderzoek naar de bestuurspraktijk in de Republiek. Dat leidde tot een promotie aan de Universiteit Utrecht, waarvan de neerslag ‘De eerste minister van de Republiek. De Hollandse raadpensionaris in de zeventiende eeuw’ is.
De Republiek der Verenigde Provinciën was een unie van zeven gewesten. Waar in theorie de zeven gewesten op voet van gelijkheid stonden, bleek in praktijk Holland in de politieke besluitvorming de doorslag te geven. Holland had een huisjurist in dienst, de raadpensionaris, waarvan de functies mettertijd uitgebreid werden. De raadpensionaris van Holland was, niettegenstaande in dienst van de Staten van Holland, in de ogen van menige 17de-eeuwse buitenlandse waarnemer dan ook de belangrijkste politicus van de Republiek. Dat is begrijpelijk. De Hollandse raadpensionaris bepaalde niet zelden de politiek van de Staten-Generaal en dus de internationale politiek van de Republiek. Veel buitenlandse diplomaten dachten daarom dat de raadpensionaris in dienst van de Republiek stond en een soort van eerste minister was, zoals zij die kenden uit hun eigen land.
Om beter te begrijpen wat het ambt van raadpensionaris inhield en zijn positie in Holland en in de Republiek wilde Jaap de Haan zijn bestuurspraktijk grondig analyseren en hem vergelijken met soortgelijke bestuurders in vroegmodern Europa. De onderzoeksvraag luidde dan ook: was de Hollandse raadpensionaris de eerste minister van de Republiek?
Om daarop een antwoord te kunnen geven, bespreekt De Haan eerst beknopt de geschiedenis van het ambt van raadpensionaris en zijn analysemodel van vier - ambtelijke, uitvoerende, politieke en representatieve - functies van een eerste minister. Hij gaat vervolgens tweemaal comparatief te werk: via gevalstudies in de tijd en een literatuurstudie in de ruimte. Hij vergelijkt in vier concrete casussen het beleid van drie Hollandse raadpensionarissen doorheen de 17de eeuw: dat van Johan van Oldenbarnevelt tijdens de Bestandstwisten, tweemaal dat van Johan de Witt tijdens het Eerste Stadhouderloze tijdvak en dat van Gaspar Fagel in een conflict over de legeruitbreiding. Deze gevalstudies belichten telkens op welke manier de raadpensionaris zijn ambt uitoefende en de verhouding met de stad Amsterdam en met de stadhouder. Vervolgens vergelijkt De Haan via een literatuurstudie de raadpensionaris met een aantal buitenlandse eerste ministers in Spanje, Engeland, Frankrijk, Zweden en Brandenburg. Elk hoofdstuk wordt systematisch ingeleid met een overzicht van de casus en de gebezigde bronnen en uitgeleid met een conclusie.
Jaap de Haan besluit dat de Hollandse raadpensionaris kan gezien worden als de eerste minister van de Republiek. De functies die deze uitoefende, zijn ook te herkennen bij zijn evenknieën aan Europese hoven en onderdeel van een vroegmoderne bestuurspraktijk.
Spijts enkele schoonheidsfoutjes (drukfouten, afwijking van de alfabetische volgorde in de literatuurlijst) is het werk bijzonder fraai uitgegeven en geïllustreerd met reproducties van schilderijen van de hoofdrolspelers. Twee bijlagen, met name de instructie van Gaspar Fagel en de categorieën pamfletten uit de Tweede Engelse Zeeoorlog, een lijst van gebruikte archivalische bronnen en een literatuurlijst van gedrukte bronnen, pamfletten en literatuur en een register vervolledigen deze oorspronkelijke en degelijke historische monografie.

[Walter Smits - 15/05/2024]