Theo Thijssen (1879-1943). Schrijver, schoolmeester, socialist

Theo Thijssen is een van de weinige prozaschrijvers uit het interbellum wiens romans nog altijd worden gelezen. Zijn bekendste roman was “Kees de jongen”, maar ook “Schoolland”, “De gelukkige klas”, “Het taaie ongerief” en “Het grijze kind” zijn klassiekers geworden. Thijssen dankt zijn populariteit aan zijn eenvoudige, toegankelijke stijl, zijn inlevingsvermogen in het kind en zijn humor. De schrijver werd geboren op 16 juni 1879 in de Amsterdamse volksbuurt de Jordaan als zoon van een schoenmaker. In mei 1886 ging Theo naar de Openbare Lagere School op de Prinsengracht. Vier jaar later overleed zijn vader, 37 jaar oud. De moeder die met zes kinderen achterbleef, had het moeilijk om rond te komen. Theo, de oudste zoon, slaagde in april 1894 voor het toelatingsexamen van de Rijkskweekschool in Haarlem. Samen met twee kweekschoolleerlingen richtte hij het tijdschrift “Het Baknieuws, orgaan van jonge onderwijzers” op, een van de vele periodieken waarbij hij in zijn leven betrokken was. Thijssen recenseerde jeugdboeken en schreef artikelen en redactionele commentaren. Later zou hij zijn romans als feuilleton in verschillende tijdschriften publiceren. Zo verscheen “Kees de jongen” eerst in de tijdschriften “De Bode” en “School en Huis” voordat de roman in boekvorm werd uitgegeven (1923).

Op 28 april 1898 haalde Thijssen zijn onderwijsakte. Vrij snel vond hij een baan als assistent-onderwijzer op de Openbare Lagere School No. 30 in Amsterdam. Het was het begin van een lange en succesvolle carrière als onderwijzer. De ervaringen als onderwijzer, de stad Amsterdam en de sociale werkelijkheid van het interbellum vormen de achtergrond van zijn romans. In de avonduren schreef Thijssen tal van artikelen op het gebied van het onderwijs. Hij had uitgesproken meningen over het leerplan, de pedagogiek en het lesmateriaal. Daardoor werd hij een gerespecteerd lid van de Bond van Nederlandsche Onderwijzers en een gezaghebbende redacteur van de twee Bondsbladen “De Bode” en “School en Huis”. Eind 1921 werd Thijssen gekozen tot lid van het hoofdbestuur van de Bond en beëindigde hij zijn loopbaan als onderwijzer. Hij vertegenwoordigde de Bond ook op buitenlandse congressen; zijn belevenissen beschreef hij op smakelijke wijze in “De Bode”. In 1909 was Thijssen lid geworden van de SDAP, de socialistische partij. In 1933 werd hij voor die partij gekozen tot lid van de Tweede Kamer. Jarenlang voerde hij daar het woord over onderwijs, maar veel kon hij niet bereiken. Het was crisistijd en de achtereenvolgende kabinetten bezuinigden op het onderwijs ondanks de oppositie van de SDAP. Dezelfde ervaring ondervond Thijssen in de gemeenteraad van Amsterdam waar hij eveneens als vertegenwoordiger van de SDAP zitting had. 

De activiteiten van Thijssen als bondsbestuurder en socialist krijgen in deze biografie ruime aandacht. Gedetailleerd worden vergaderingen, onderlinge twisten en standpunten beschreven. Daardoor raakt het literaire werk van Thijssen wat op de achtergrond. Ook heeft de biograaf verzuimd de romans te plaatsen in de literaire context van hun tijd en daarmee missen ze voor de hedendaagse lezer de noodzakelijke historische achtergrond.